Zure eskubideak
Informazio interesgarria:
Kontsumo arduratsua, iraunkorra eta moderatua egin ahal izateko zure eskubideak ezagutu behar dituzu.
Zure eskubideak eta betebeharrak
Funtsezkoa da kontuan hartzea ezen, gertaerei edo arauen interpretazioari buruzko desadostasunik izanez gero, zuretzat, kontsumitzaile gisa, mesedegarriena den interpretazioa hartu behar dutela kontsumitzaile gisa.
Kontsumitzaile kalteberek babes berezia jasotzen dute. Kategoria horretan aurki zaitezke une jakin batean, gai jakin bati buruz eta testuinguru espezifiko batean.
Baliatu zure eskubideak, bete dezatela exijitu eta jarraitu kontsumo arduratsu eta jasangarrirako jarraibideak.
Kontsumitzaile gisa dituzun eskubideak arautzen dituzten bi lege daude:
- 4/2023 Legea, apirilaren 27koa, Kontsumitzaileen eta Erabiltzaileen Estatutuarena.
- Kontsumitzaile eta Erabiltzaileen Defentsarako Lege Orokorra, azaroaren 16ko 1/2007 Legegintzako Errege Dekretuaren bidez onartua.
Baliteke zure eskubideei eragiten dieten beste lege sektorial batzuk egotea.
Osasunarekin eta segurtasunarekin lotutako eskubideak
Produktuek eta zerbitzuek, baita doakoak ere, zure segurtasuna bermatu behar dute.
Kontsumitzaile zaren aldetik, eskubidea duzu balizko arriskuei buruzko jarraibide eta ohar argi eta eskuragarriak jasotzeko.
Interes ekonomiko eta sozialak babesteko eskubidea
Kontsumitzaile zaren aldetik, eskubide hauek dituzu:
- Ondasunek eta zerbitzuek eskaintzaren kalitate-itxaropenak bete ditzatela, edo, gutxienez, kontratuan ezarritakoa.
- Produktuen pisua eta neurria ezagutzeko eta zerbitzua behar bezala ematen dela berma diezazutela.
- Ondasunen eta zerbitzuen jatorria ezagutzeko.
- Erositako produktuetarako ordezko piezak edukitzeko.
- Laguntza teknikoko zerbitzu egoki bat eskuratzeko, justifikaziorik gabeko atzerapenik gabe.
- Kontsumo-harremana egiaztatzen duen faktura edo tiketa doan eskuratzeko. Dokumentu horrek zerbitzuaren hornitzailea edo saltzailea identifikatu behar du, baita erosketaren edo zerbitzuaren baldintzak ere. Makina automatikoak ere, hala nola salmenta automatikokoak, behartuta daude tiketa bat ematera. Gogoratu, zure betebeharra ere bada faktura eskatzea.
- Gordailu-gordekina lortzeko, ondasun bat konpontzeko uzten duzunean. Frogagiri horrek alderdiak, utzitako ondasunaren egoera, entregatzeko arrazoia eta adostutako epea identifikatu behar ditu.
- Aurrekontu bat jasotzeko eta azken prezioa ezagutzeko, zergak barne, edo, ezinezkoa bada, kalkulu-unitatea (adibidez, prezioa kilogramoko).
- Aldez aurretik informazioa lortzeko produktuari, eskaintzari eta haren baldintzei buruz, bai eta atzera egiteko edo uko egiteko eskubideari buruz ere, hala badagokio. Gainera, eskubidea duzu legez kontrako merkataritza-jarduerak ez egiteko, abusuzko klausulak, esaterako.
Babes juridikoa izateko eta kalteak konpontzeko eskubidea
Kontsumitzaile zaren aldetik, eskubide hauek dituzu:
- Zure generoaren araberako prezioan diskriminatua ez izateko. Edozein arrazoirengatiko edozein diskriminazio debekatuta dago.
- Kontsumobidek zure babesa bermatzeko abusuzko klausula eta praktiken aurka.
- Erantzuna gehienez ere hilabeteko epean jasotzeko, enpresa batean erreklamazioa aurkeztu baduzu.
- Bezeroaren arretarako telefono-zerbitzuaren kostua ez izatea telefono-dei geografiko batena baino handiagoa (finkotik finkora) eta pertsona batek erantzuteko. Enpresek telefono-bitarteko automatikoak erabil ditzakete, baina modu osagarrian.
- Oinarrizko zerbitzuen kasuan, larrialdiko arretarako telefonoa izateko.
- Saltokiak erreklamazio-orriak emateko, Kontsumobiden erreklamazioak aurkezteko, bitartekaritzara eta arbitrajera jotzeko.
- Gastuak eta kalteak konpentsatzeko, bai eta kalte-ordaina emateko ere. Kontsumobidek edo agintaritza judizialak finkatu ahal izango du konpentsazio hori.
Informaziorako eskubidea
Ondasunen eta zerbitzuen funtsezko ezaugarriei buruzko informazio egiazkoa, osoa, objektiboa eta ulergarria jasotzeko eskubidea duzu. Informazio hori hezkuntza- eta dibulgazio-gaitasuna eta irisgarritasuna bermatzen duten formatuetan aurkeztu behar dizute. Eskubide horrek esan nahi du enpresek etiketatzearekin, aurkezpenarekin eta publizitatearekin lotutako betebeharrak bete behar dituztela.
Jasotzen duzun informazioak ez du nahasterik eragin behar, eta honako hauek ezagutzeko aukera eman behar dizu:
- Enpresaren izena eta helbidea.
- Produktuaren jatorria eta osaera.
- Kalitatea, kantitatea, kategoria eta izen komertziala.
- Ekoizpen- edo hornidura-data, lotea eta iraungitze- edo hobetsitako kontsumo-data.
- Bezeroarentzako arreta-zerbitzuei buruzko informazioa.
Gainera, kontsumitzaile zaren aldetik, eskubide hauek dituzu:
- Merkataritza-eskaintzak bete dezatela eta okerrik ez dezatela eragin. Eskaintza noiz hasten eta amaitzen den jakiteko aukera izan behar duzu, baita eskaintzaren baldintzak ezagutzeko ere.
- Azken prezioa ezagutzeko, zergak barne, baita erakusleihoetan ere (salbuespenak egon daitezke, adibidez, luxuzko artikuluetan).
- Ez diezazutela iragarritakoa baino gehiago kobratu, eta, prezioei buruzko desadostasunik izanez gero, onura gehien ateratzen dizuna aplika diezazutela.
- Azken prezioaren konparazioa jasotzeko, finantzaketarekin eta finantzaketarik gabe.
- Autobideen, jolas-parkeen eta antzeko zerbitzuen egoera ezagutzeko. Eskubidea duzu jakiteko, halaber, mantentze-lanek, adibidez, hauei eragiten dieten ala ez.
Kontsumitzaile gisa dituzun eskubideak bermatzeko, Kontsumobidek, KIUBek eta administrazio publikoek informazio-kanpainak sustatuko ditugu, eta joerak eta portaerak ulertzeko azterlanak egingo ditugu.
Hezkuntzarako eta prestakuntzarako eskubidea
Kontsumitzaile zaren aldetik, kontsumoaren arloko hezkuntza eta prestakuntza jasotzeko eskubidea duzu, honako helburu hauekin:
- Zure eskubideak ezagutzea eta nola balia ditzakezun jakitea.
- Ondasunen eta zerbitzuen erabilerari eta kontsumoari lotutako arriskuak ulertzea.
- Arduraz kontsumitzea.
Arreta berezia jarriko zaie kontsumitzaile kalteberei.
Ordezkaritza, kontsulta eta partaidetzarako eskubidea
Kontsumitzaile zaren aldetik, kontsumitzaileen eta erabiltzaileen elkarteek ordezkatzeko eskubidea duzu. Elkarte horiek funtsezkoak dira zure eskubideak defendatzeko eta herritarren parte-hartzea errazteko.
Hizkuntza-eskubideak
Hizkuntza-eskubideak kontsumitzaile gisa dituzun eskubideen zati garrantzitsu bat dira.
Ondasun eta zerbitzuekin lotutako informazioa euskaraz eta gaztelaniaz jasotzeko eskubidea duzu, hala nola kontratuak, etiketak, argibide-eskuliburuak, aurrekontuak eta abar.
Gainera, euskara edo gaztelania erabiltzeko eskubidea duzu Euskadin jarduten duten enpresa edo establezimenduekin harremanetan jartzean. Enpresa eta establezimendu horiek arreta edozein hizkuntza ofizialetan emateko moduan egon behar dute. Garrantzitsua da kontuan hartzea denda batzuk, txikiak direnez, betebehar horretatik salbuetsita egon daitezkeela.
Kontsumo arduratsurako betebeharrak eta jarraibideak
Kontsumitzaile zaren aldetik, eskubideak eta erantzukizunak dituzu.
Produktu bat erosi edo zerbitzu bat kontratatu aurretik:
- Konparatu ezaugarriak, baldintzak eta prezioak, zure beharretara eta ordaintzeko gaitasunera ondoen egokitzen den aukera hautatuz.
- Kontuz eskaintza tentatzaileekin, ez fidatu maukez.
- Aurrekontua eskatu eta gorde.
- Aztertu arretaz kontratuaren baldintzak. Ulertzen ez duzun zerbait badago, galdetu. Saltzailearen presioen edo inposizioen aurrean ulertzen ez amore eman eta ulertzen dituzun akordioak ez sinatu.
- Publizitatea eskatu eta gorde, loteslea da. Establezimenduak edo enpresak iragarritakoa betetzeko betebeharra du.
- Online erosi edo kontratatu nahi baduzu, ziurtatu enpresaren nortasuna, helbidea eta harremanetarako datuak ezagutzen dituzula. Internet bidezko erosketetan, egiaztatu webgunea segurua dela. Zure datu pertsonalak baliotsuak dira, zaindu.
Erosketa edo kontratazio bat egin ondoren:
- Arazoak izanez gero, erosketa-tiketa edo faktura, kontratua eta berme komertzialeko dokumentua eskatu eta gorde.
- Irakurri eta jarraitu produktuaren jarraibideak eta etiketetako oharrak.
- Eskatu gordailu-ordezkagiria zure produktua berreskuratzeko eta bermea edo konponketa betetzen dela egiaztatzeko.
- Konpondutako produktu bat edo ordezko beste bat entregatzen badizute, ziurtagiri bat eskatu behar duzu, harrera-data eta egindako konponketa adierazita. Gorde ezazu.
- Kontratuan adostutakoa bete.
- Gatazkarik izanez gero, aurkeztu erreklamazioa lehenbailehen.